Thursday 16 January 2014

Permainan Popular AnakTokmat (yg Lanang -- masa kecik)

Nota : Nama2 anaktokmat dan watak2 lain yg disebut dlm permainan ini adalah sekadar pelakon sahaja. 


Berikut adalah koleksi permainan yang saya masih ingat, segar melekat dalam kotak ingatan. Semoga jadi nostalgia kita yg pernah melaluinya, dan sbg pengetahuan kepada ahli anakcucutokmat yg dlm generasi baru.

 1) Baling Tin

Alat: Tin susu pekat manis cap Junjung
Cara : Tin susu (kutip dari kedai Sareh/Toibah). Baling sampai kena. Bila dah kena, kwn sepasukan cuba susun balik sampai jadi struktur asal (gambar di bawah). Kalau pasukan lawan boleh baling selipar ke mana2 ahli pasukan, maka matilah...
Tempat main: Padang Sahmi (kebun sebelah surau arwah lek kon)

Gambar bwh : kelihatan Sah, Jamil dan Ali tengah posing sebelum membuat balingan














..dan inilah alat utk balingnya, selipar jepun...
















 2) Biji Saga

Alat:  Biji buah saga
 Cara: Taburkan bijik saga atas simen. Lepastu guna jari utk lagakan dua bijik sampai kena (cuma dua bijik sekali laga). Mana2 yg kene tu kira kita punya. Tapi sebelum lagakan kene buat garisan dulu antara dua biji sbg tanda...Bijik saga boleh dikutip kat bwh pokok kat sebelah jalan raya depan sekolah SKSM. 
Tempat Main : Kot badminton SKSM dan surau sekolah agama. Main masa rehat sahaja

 Gambar bwh: Rupa bijik saga

















3)  Timbang Bulu Ayam

Alat:  Bulu ayam (kutip dari reban ayam bapak). Ambik 3 helai, susun dan ikat. Di bwh nya ikat dgn beladar yg digunting bulat dan dipaku dari bawah.
Cara: Timang bulu ayam guna kaki. Jangan smpai jatuh. Sapa paling banyak timang kira menang
Tempat main: mana-mana tempat lapang , minimum 10x10 kaki
Gambar bwh: Cara bermain bulu ayam yg skilnya ditunjukkan oleh Ali

 Gambar bwh: rupa bulu ayam (tapi takde kaler-kaler gini)
 

4) Cekotet

Alat : Kayu kopi setengah kaki dan 5 kaki (utk pencotet) 
Cara : Gali tanah, letak kayu setengah kaki di atasnya. Gunakan kayu pencotet utk menyongket kayu pendek tadi sejauh boleh. Lepas tu lari jauh jauh,, Pasukan lawan akan kejar dgn kayu tu dan baling ke arah ahli lawan. Kalau kena kira mati.. bahaya sikit main ni tapi masa main tak kenal bahaya...
Tempat Main :  halaman rumah Jalal dan padang Sahmi
Gambar bwh:Cara nak menyongket kayu cekotet
 



5) Main Ceper

Alat : ceper (penutup botol kicap atau botol coca cola). Cungkil buang getah kat dalam dulu supaya ringan dan mengeluarkan bunyi gerincing..Ceper boleh kutip kat kedai Mamat.
Cara :  Cuma guna 5 ceper. Tabur atas lantai. Pastu pihak lawan akan bgtau mana satu ceper nak dilagakan dgn ceper mana (pihak lawan tu pilihlah pasangan ceper yg posisi susah2). Pastu, dgn menggunakan teknik 'leret' dgn lengan atau 'songket' dgn jari, lagakan 2 ceper tadi dan pasangan ceper berikutnya.. kalau tak kene atau kena ceper lain kira mati.. tukar org lain pulak main
Tempat Main : Selalunya main kat ruang tamu rumah anakcucutokmat. Kalau main kat dapur terutama mlm nanti bakal kena cetot dgn Kak Nor sbb bunyik dia mmg bising kacau org nak tidor...
Gambar bwh: Set ceper penutup kicap sedia utk dibuat main.
 
Gambar bawah: kelihatan Jamil sedang menunjukkan kemahiran teknik 'songket'. Cuba tengok cara dia telek..


6) Galah Panjang

Alat :Cuma guna selipar sebagai penanda garisan. Nota: tiada galah digunakan dlm permainan ini. Tak taulah pulak mcmana dpt nama galah panjang pulak..
Cara : Satu pasukan dlm 3-4 org. Pasukan 'jadi' akan jaga garisan, jgn bagi pasukan lawan bolos kat garisan yg kita jaga tu.. Dgn taktik masing2, pasukan lawan akan rempuh garisan dari depan hingga belakang.. kalau boleh lepas sampai belakang kira pasukan dia menang set itu.... Tapi hati2, jgn leka masa nak rempuh garisan. Sebab penjaga garisan boleh terkam kita... kalau kena terkam pasukan kita kira mati.... (Ali mmg terror menerkam , sbb tu dia pandai jaga tiang gol)
Tempat Main : Surau arwah Lek Kon. Masa lepas semayang terawih..
Gambar bwh: Contoh permainan galah panjang... anakcucutokmat tak ade dlm gmbar ini
 

7) Gasing pangkah 'layang' atau 'gebok'

Alat : Gasing bulat. Buat dari batang kopi atau batang rambai. Kalau nak best masa pangkah, mata gasing kena buat macam mata kapak yg ditajamkan. Sekali kena gebok memang pecah dua (Dulu gasing Jalal pecahkan gasing Sakdon dgn teknik pangkah 'gebok' )
Cara : Main secara perseorangan (single). Ikat gasing dgn tali tangsi kuat2, pastu pangkah gasing lawan yg sudah di pusingkan. Tekniknya senang, kalau nak pangkah 'layang', guna tali pendek dan layangkan sampai kena gasing lawan. Nanti dia akan songket gasing lawan dan keluarkan dari gelanggang, sementara gasing kita berpusing cantik selepas 'terbang' jauh... kalau guna teknik 'gebok', tali gasing kena panjang, ngam2 sampai ke gasing lawan. 'Gebok' lah sekuat hati, InsyaAllah gasing lawan akan sengsara dibuatnya. 
Tempat Main : Halaman rumah Jalal, Padang Sahmi dan halaman rumah Wak Sulatin. Kalau ada pertandingan peringkat kampung biasanya buat kat halaman rumah Yatim/Munir.
Gambar bwh: Contoh main gasing dihalaman rumah Yatim.

 Gambar bwh: Cara ikat gasing utk pangkah teknik 'gebok'. Coba tgk tangan Sah yg pegang erat pegang tali yg diikat. Ketika ini dia sudah bersedia untuk 'menggebok' gasing Jalal.

8) Gayut Tarzan

Alat :Pelepah kelapa yg terjuntai rendah
Cara : Tarik pelepah kelapa tu, naik tempat tinggi sikit. Lepas tu gayut laju2 guna gaya tarzan. 
Sungguh best permainan ini.. yeeeeehaaa!!
Tempat Main : Mana2 ada pokok kelapa yg rendang. Tempat kegemaran dulu ialah kebun arwah Lek Yam
Gambar bwh:Contoh pelepah kelapa yg sesuai utk digayut. Yg ini memang sesuai utk gayut dan lompat parit kecik tu..


9) Enjut Enjutan

Alat : Dahan pokok getah yang baru tumbang. Nota: jgn cari yg dah tumbuh cendawan/jamur, sbb yg itu dah reput. Bahaya.
Cara :Trim/buang ranting dahan pokok getah yang baru tumbang. Cari dahan yg panjang dan terjungkit. Naik atas hujung dahan tu, dan apa lagi.... enjutttt enjutttt. Main ini jauh lebih best dari main jongkang jongkit kat taman permainan. Sambil enjut sambil nyanyi lagu enjit enjit semut.
Tempat Main :  Belakang rumah tokmat byk pokok getah yg tumbang.
Gambar bwh:Contoh dahan pokok yg baru tumbang. Utk contoh ni nampak tak dahan yang paling atas tu.. Itu lah yg paling sesuai utk permainan enjut enjutan


10) Kaki Panjang

Alat : Kayu getah panjang 4 depa. Buatkan pemijak dlm 2 kaki dari bawah... Boleh jugak guna pelepah kelapa, cuma takik je bwh dia utk buat pemijak.
Cara : Naik atas pemijak tu, lepas tu jalan jalan. Kalau terror boleh jalan dari tangga rumah tokmat sampai seberang parit depan tu ooo... itu telah dibuktikan oleh Ali
Tempat Main :   Halaman rumah. Kat kebun kopi tak sesuai sbb byk halangan
Gambar bwh:Cara main kaki panjang. Dari kanan ke kiri. Didi, Jamil, Ita, Sah dan Jais. Yg naik basikal tu Lia
  

11) Lastik Getah Karet

Alat : 2 kayu pancang utk letak getah karet. Buat satu getah gundu utk lastik karet 
Cara :Ikat karet dgn 2 pancang. Boleh samada cuma letak atas atau ikal kan atas getah pancang. Ambik getah gundu dan lastik sampai jatuh. Mana2 getah yg jatuh kira kita yg punya... lastik secara bergilir-gilir
Tempat Main :   Mana2 tempat lapang. Paling best main rumah Jalil
Gambar bwh: Getah karet disusun atas pancang
 Gambar bwh: Contoh getah gundu utk lastik karet atas pancang
 Gambar bwh: Getah gundu boleh jugak diguna utk lastik cicak. Sesuai di surau masa kawan lain tengah diajar ngaji oleh arwah Lek Kon. Yg lain pegi memburu cicak



 

12) Laga manisan

Alat : 2 ekor manisan (sejenis labah2 kecil). Boleh cari kat daun belinjo. Dia akan sembunyi buat sarang antara 2 daun belinjo.. Cari yg sungut panjang, sbb yang itulah jantan dan kuat gaduh
Cara : Ambik 2 ekor manisan, letak dlm kotak. Acah-acahkan dua2nya.. nanti dia berang dan mula gaduh bila bertemu muka dgn muka. Mana2 manisan yg lari dikira kalah..
Tempat Main :   Best main kat bawah pokok kopi. Manisan ada dipokok belinjo sebelah parit kat depan rumah tokmat
Gambar bwh: Dua ekor manisan yang bersedia nak bertarung. Yg sebelah sana Jamil punya, yg sebelah sini Sah punya.. Ali punya tgh tunggu manisan mana yg menang..


12) Laga Semut tanah

Alat : 2 ekor semut tanah. Cara nak tangkap ialah cari lubang kecik kat tanah. Lepas tu ambik daun rumput jembut, masukkan bahagian umbut dlm lubang tu. Kalau ada semut dlm tu nanti dia makan, boleh nampak rumput tu bergoyang2. Masa tu cepat2 kita rembat tarik. Nanti akan terpelanting keluar semut tanah berwarna hitam dari lubang dia.. cepat2 tangkap......
Cara : Ambik 2 ekor semut, letak dlm kotak. Acah-acahkan dua2nya.. nanti dia berang dan mula gaduh bila bertemu muka dgn muka. Mana2 semut yg lari kira kalah..
Tempat Main :   Best main kat bawah pokok kopi jugak. Lubang semut tanah banyak bwh pokok kopi
Gambar bwh: Kelihatan dua ekor semut tanah tengah berentap sengit. Seekor Ali punya, seekor Sah punya...


13) Lastik

Alat : Cabang pokok kopi dilarik kemas. Beladar basikal digunting. Kulit kasut terpakai (kalau nak senang buat ambik bahagian lidah kasut, tapi tak tahan lama kalau dibandingkan dgn bhg tepi kasut)
Cara : Ambik lastik yg dah siap dan lastiklah apa saja yg lalu di depan anda... guna bijik kopi sebagai peluru (guna batu pun lagi power). Antara mangsa utama lastik ialah burung terocok (merbah), burung kelicap, burung tengkek, cicak kobin, anak ayam dan biawak...
Tempat Main :   Mana2 ada mangsa lalu depan kita  disitulah boleh main
Gambar bwh: Contoh lastik klasik diperbuat dari cabang, beladar dan kulit kasut terpakai

14) Pistol  

Alat : Pistol. Ubatnya rol belerang. Eksklusif - boleh dapat mainan ni masa bulan puasa saja. Beli kat kedai Mamat atau Haji Riduan (arwah)
Cara : Pasang ubat dia, tutup laras dan petik picu.. dish dish dish bunyi dia
Tempat Main :    Main ni di medan perang saja.. paling best di belakang rumah Jalil, sebab banyak pokok ubi
Gambar bwh: Contoh pistol ubat belerang


15) Tarik Upih

Alat : Upih pinang.
Cara : Seorang naik, seorang tarik. Kalau dah penat, ganti ganti... Boleh buat lumba, sapa dpn dia menang, rule biasalah tu...
Tempat Main :    Tepi parit atas rumput. Atas rumput bontot tak pedih..Kalau dah penat terus terjun dlm parit
Gambar bwh:Sah tengah menggayakan menarik Jamil diatas upih. Belakang tu kain kain sidaian Cunil


16) Teng Teng

Alat : Kayu utk lukis padang teng teng. Kaca botol sebagai gundu
Cara : Lukis padang teng teng secara kotak kotak di atas tanah.  Paling atas buat gambar kubah. Giliran org yg main, cuma pijak semua kotak secara melompat guna satu kaki, dari bawah sampai kubah, kemudian turun balik ke bawah. Bila dah sampai bawah, balik gundu secara membelakang. Kalau gundu jatuh atas kotak, itulah jadi rumah kita. Kotak yg jadi rumah kita, masa lompat kita kena guna dua kaki. Orang lain tak boleh pijak rumah kita. Sapa2 yang silap pijak kotak atau pijak tak sampai kira mati. Sapa yg paling byk rumah kira menang...
Tempat Main :    Halaman rumah yg tanah gambut. Kalau halaman batu merah tak sesuai
Gambar bwh: Jamil tengah menunjukkan skill lompat teng teng kat kawan kawan sekolah dia..Yg duduk atas tangga tu mungkin Ita... dia tak boleh join sbb yg main ni team laki je


17) Tolop

Alat : Preng (buluh kecil), ambik dari rumah Mat Tembel (arwah). Cuma preng kecik saja yg sesuai utk buat tolop. Peluru boleh guna putik kopi atau jambu.
Cara : Ambik preng. Potong lebih kurang 2 inci dari ruas. Ambil preng yang lebih kecil,  masukkan ke dlm potongan yg pendek tadi. Masukkan peluru dan ketuk. Suntut peluru pertama, lepas tu ulang utk peluru kedua. Masa itu akan bunyi 'dor!' dan peluru terpelanting keluar. Bunyi 'dor' tanda sukses. Kalu bunyi 'plup' atau 'bes', itu maksudnya dah mejen (jem). Kalau mejen, periksa peluru mungkin tak sesuai atau cara buat tolop tak berapa betul.
Tempat Main :    Bawah pokok kopi, sebab senang dpt bekalan peluru. Sambil boleh elak kalau kena tolop dari pihak lawan. (Nota: mungkin Mambum tak sorok belakang pokok sebab itu Jalal senang nak tolop dia..). 
Gambar bwh:  Contoh set tolop yg sudah sedia digunakan

 Gambar bwh:  Contoh set tolop yg sedia digunakan (dgn peluru - yg ini peluru biji cenerai. Kita tak pernah guna peluru ni)
 Gambar bwh: Teori kinatik macamana teknologi tolop dicipta. 
 Mungkin cikgu Jamil lebih faham sbb melibatkan tenaga kinatik, tenaga tekanan dan tenaga bunyi.

Demikian lah koleksi permainan popular zaman anaktokmat dulu-dulu. Utk anakcucutokmat zaman sekarang mungkin dah tak jumpa lagi permainan ini...dah hilang ditelan zaman permainan tradisi kita ini...

Silalah undi permainan mana yang paling digemari. Permainan paling popular mungkin boleh diulang-main masa hari keluarga nanti... Juara2 permainan masa lampau sentiasa bersedia nak tunjukkan semula skil yg dah lama disimpan.

Hidup Anakcucutokmat!!!

Nota: Al-fatihah utk nama2 arwah yg disebut dalam post ini.


Nukilan : Jais @ sepang